Wcześniejsze emerytury dla nauczycieli rozwiązaniem na nadwyżki kadrowe za parę lat. A co z obecnymi wolnymi wakatami? MEiN odpowiada

7 czerwca 2023 roku Jarosław Wałęsa wystosował złożył do Ministerstwa Edukacji i Nauki interpelację na temat braków kadrowych w szkołach. Zapytał, czy minister planuje jakieś rozwiązania w tym zakresie.

Ofert pracy dla nauczycieli jest około 15 tys. Bardzo trudna sytuacja jest na Mazowszu, ponieważ brakuje tam 3429 nauczycieli. Co więcej, braki zauważalne są również w województwach wielkopolskim, śląskim, małopolskim oraz dolnośląskim. Wedle innego badania, zrobionego na podstawie danych z 9 województw, w zeszłym roku było 9 tys. miejsc pracy dla nauczycieli, w tym roku 11 850 - napisał poseł

Dodał, że braki mogą dojść do 27 000, a wskazane zapotrzebowanie wynika z kumulacji roczników w roku szkolnym 2023/2024.

Tymczasowym rozwiązaniem na rok 2023/2024 ma być możliwość brania większej ilości godzin ponadwymiarowych przez nauczycieli. Gdzieniegdzie szkoły muszą jednak zatrudnić nową kadrę, chociaż za 2-3 lata liczba uczniów będzie dużo mniejsza.

Wiceminister w odpowiedzi na interpelację wyjaśnia, że braki kadrowe są związane z przerwą wakacyjną, a faktyczne zapotrzebowanie na nauczycieli nie jest takie same w całym kraju.

Wolne miejsca pracy odnotowywane są przede wszystkim w dużych miastach, zjawisko to w marginalnej skali dotyczy małych miejscowości. Należy zaznaczyć, że ogłoszenia o wolnych miejscach pracy zamieszczane są niezależnie od wymiaru proponowanego zatrudnienia, czyli w ogólnej liczbie ofert odnotowane są ogłoszenia dotyczące także ułamków etatów - czytamy w odpowiedzi

Pionkowski dodał, że „według stanu na dzień 21 czerwca 2023 r. wolne miejsca pracy dla nauczycieli stanowiły ok. 2,7 proc. wszystkich nauczycieli w systemie oświaty“.

Przewiduje się, że liczba dzieci w wychowaniu przedszkolnym zmniejszy się o 322 tysiące (22 proc.) między rokiem szkolnym 2022/2023 a 2030/2031. A największy spadek liczby uczniów w szkołach ponadpodstawowych względem roku szkolnego 2023/2024 będzie widoczny w roku szkolnym 2027/2028, osiągając około 1,5 miliona uczniów (16 proc. spadek, czyli 280 tysięcy mniej).

Naturalnym zjawiskiem będzie mniejsze zapotrzebowanie na nauczycieli.

Jak wyjaśnia wiceminister MEiN, na liczbę potrzebnych w przyszłości nauczycieli mają wpływ różne czynniki, są to np.

• spadek liczby urodzeń,
• wpływ reform strukturalnych w systemie oświaty,
• liczba szkół,
• fluktuacje w liczbie uczniów przechodzących przez poszczególne etapy edukacji,
• zmiany w podstawach programowych i ramowych planach nauczania.

Ministerstwo Edukacji i Nauki rozważa różne scenariusze zapotrzebowania na nauczycieli w kolejnych latach szkolnych. Jednocześnie wiceminister podkreślił, że nie decyzją ministra będą dokonywały się dostosowania kadrowe w szkołach do zmieniających się warunków organizacji lokalnej oświaty.

Powrót do wcześniejszych emerytur ma być częściowym rozwiązaniem na stopniowy odpływ nauczycieli ze szkół.

W związku z przewidywanym zmniejszeniem zapotrzebowania na liczbę etatów nauczycieli w uchwalonej przez Sejm RP 16 czerwca 2023 r. ustawie o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw zawarto przepisy przyznające prawo do emerytury na szczególnych zasadach nauczycielom zatrudnionym w przedszkolach, szkołach i placówkach przed dniem 1 stycznia 1999 r., którzy do dnia 31 grudnia 2008 r. nie spełnili wszystkich warunków nabycia prawa do emerytury, o której mowa w art. 88 ustawy – Karta Nauczyciela - przypomniał wiceminister Piontkowski

„Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem nauczyciele, którzy spełnią określone warunki, po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy, będą mogli przejść na emeryturę w wieku niższym niż określony w art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych” - czytamy w odpowiedzi na interpelację.

Jedno z pytań interpelacji brzmiało: „Czy w związku ze zwiększeniem liczby godzin pracy planuje Pan podwyżki dla nauczycieli?”. W odpowiedzi wiceminister przypomniał, że ustawa budżetowa na 2023 r. ustala jedną kwotę bazową dla nauczycieli w 2023 r a rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 2023 (druk nr 3322) nie przewiduje zmian w tym zakresie.

Piontkowski dodał, że obecnie rząd jest na etapie przygotowywania założeń projektu budżetu państwa na 2024 r. i nie jest jeszcze znana ostateczna wysokość przyszłorocznych podwyżek dla nauczycieli.

Jednocześnie przypomniał, że godnie z rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3323) w roku 2023 nauczycielom pozostającym w dniu 20 września 2023 r. w stosunku pracy w szkole będą przyznane nagrody specjalne z okazji 250. rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej – w wysokości 1125 zł. Nagroda ma charakter jednorazowy i jest realizacją jednego z punktów zawartego 7 czerwca 2023 r. porozumienia rządu i NSZZ „Solidarność“.

Źródło: Interpelacja nr 41692 w sprawie braków kadrowych w placówkach oświatowych.